Rysowanie tarczy słonecznej
Obserwacje Słońca są niezwykle interesujące ze względu na dużą dynamikę zmian na powierzchni naszej gwiazdy. Są jednocześnie niebezpieczne, jednak przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności ryzyko spada praktycznie do zera. Ogólnie stosuje się dwie metody: projekcji i bezpośrednią.
Pierwsza z nich jest w gruncie rzeczy bezpieczniejsza dla obserwatora, ponieważ oko nigdy nie jest ustawione bezpośrednio na linii skupionej wiązki promieni słonecznych. Jednak w przypadku sprzętu nie jest aż tak wesoło. Światło skupione przez lustro/soczewkę teleskopu przechodzi przez okular i tworzy obraz Słońca na ekranie, więc nigdzie na drodze promieni nie może znaleźć się żaden plastikowy element gdyż natychmiast ulegnie stopieniu. Należy pilnować, aby przez cały czas cały obraz Słońca był widoczny na ekranie, a także co jakiś czas należy zasłaniać wlot tubusu, aby pozwolić wszystkich elementom nieco się ostudzić. Jakość obrazu uzyskiwanego w ten sposób nie jest najlepsza, jednak umożliwia dokładne zaznaczanie położenia plam słonecznych oraz prezentację obrazu szerokiej grupie osób.
Druga metoda wymaga użycia filtru obiektywowego (zakładanego na przód teleskopu), nie wolno używać filtrów okularowych, gdyż mogą pęknąć w czasie obserwacji i spowodować nawet utratę wzroku. Świetnym i zarazem tanim filtrem jest folia Baader Solar ND5. Jeżeli tylko ją dobrze oprawimy, to nie ma żadnego ryzyka uszkodzenia wzroku. Jakość otrzymywanego obrazu jest bardzo wysoka, przy dobrym seeingu można dostrzec granulację, a plamy i pochodnie są bardzo wyraźnie widoczne. Nieco trudniej zaznacza się położenie plam na tarczy.
Rysunek powinien mieć ok.10cm, jednak jeżeli aktywność jest duża i obserwujemy wiele grup plam, to warto zwiększyć rozmiar rysunku, aby było nam łatwiej zaznaczać na nim szczegóły. Tarcza Słoneczna obserwowana przez teleskop jest wyraźnie ściemniona na brzegach, i właśnie od tego należy zacząć rysowanie tarczy naszej gwiazdy dziennej. Wykonujemy to miękkim ołówkiem, rozmazując go najlepiej fiszorem (do nabycia w sklepach plastycznych) albo ewentualnie palcem.
Kolejnym etapem jest zaznaczenie położenia i narysowanie plam słonecznych. Najlepiej nadaje się do tego ołówek HB. Ważne jest tu dobre zaznaczenie położenia plam, oraz zachwanie odpowiednich proporcji. Najłatwiej jest to zrobić, jeżeli obserwujemy metodą projekcji, gdyż możemy po prostu pozaznaczać plamy na ekranie. Przy obserwacjach bezpośrednich jest to nieco trudniejsze. Można spróbować podzielić sobie w wyobraźni (lub wykorzystać okular z krzyżem) tarczę Słońca na ćwiartki i odnosząc się do nich pozaznaczać położenie plam.
Końcowym etapem jest zaznaczenie pochodni słonecznych, które najlepiej są widoczne na brzegach tarczy. Robimy to zwykłą gumką do ścierania, którą możemy przedtem przyciąć nożem, aby miała ostry róg.
Na koniec jak zwykle wprowadzamy drobne poprawki i rysunek gotowy.
Artykuł powstał na potrzeby portalu astronomicznego AstroVision.Link do artykułu na stronie AVN: Obserwacje i rysowanie tarczy słonecznej