Rysunki Astronomiczne

Oprócz słownego zapisu obserwacji ważnym sposobem rejestracji jest rysowanie, wiadomo bowiem iż jeden obraz jest wart więcej niż 1000 słów. Rysunki są dużo łatwiejsze w wykonaniu od fotografii, gdyż nie potrzebujemy specjalistycznego sprzętu. Wystarczy nam teleskop, dobre oko, wprawna ręka oraz kartka i ołówek. Rysowanie obrazu widzianego w okularze rozwija naszą zdolność obserwacji szczegółów, która przydaje się przy każdych obserwacjach. Nie chodzi tu o to, żeby być artystą, lepiej nawet nim nie być. Najważniejsze jest, aby rzetelnie i jak najdokładniej przedstawić obraz który my widzimy w okularze teleskopu.

Gromady Otwarte

Najłatwiejszymi obiektami do rysowania są gromady otwarte, zawierają one dużo gwiazd które są punktami, a więc nie trzeba niczego cieniować jak w przypadku obiektów mgławicowych. Zapewne wyobrażasz sobie że narysowanie jakiejkolwiek gromady otwartej zajmie ci najwyżej kilka minut. Na początku też tak myślałem. Do zmiany zdania zmusił mnie mój pierwszy rysunek Plejad w teleskopie 60mm, zajął mi on ok. 20min! W rysowaniu bardzo przydatny okazuje się montaż paralaktyczny z napędem elektrycznym, ponieważ nie trzeba co chwila ruszać teleskopem aby utrzymać obiekt w polu widzenia. Wbrew pozorom dokładne zaznaczanie położenia gwiazd nie jest łatwe, najlepiej jest stosować "metodę trójkątów". Należy szukać trójek gwiazd ułożonych w charakterystyczne trójkąty (równoboczne, równoramienne, prostokątne itp.) i następnie przenosić ich położenie na kartkę. Rysowanie gromad otwartych pozwala dobrze określić zasięg gwiazdowy naszego teleskopu. Wystarczy porównać nasz rysunek z obrazem gromady w programie typu planetarium (polecam tu CdC), jasność najsłabszej gwiazdy znajdującej się na rysunku dość dokładnie określa zasięg naszego sprzętu danej nocy. Ważne jest również aby program zawierał katalog gwiazd przynajmniej trochę słabszych od teoretycznego zasięgu teleskopu. Do rysowania polecam takie gromady jak: M6, M7, M25(niestety nie wznoszą się w naszych szerokościach geograficznych wysoko nad horyzont), M39, M41, M44, M45(Plejady), M47, NGC 869/884, Stock 2, Mel 20, Hiady(głowa byka), IC 4665, Cr 399, NGC 2244. Wszystkie te gromady zawierają dużo jasnych gwiazd więc są ładne i dostępne dla nawet najmniejszych teleskopów.

Obiekty Mgławicowe

Nieco najtrudniejsze do rysowania od gromad otwartych gdyż zazwyczaj są słabe i rozmyte, dlatego trzeba je cieniować na rysunkach. Najlepiej do tego celu używać fiszora (wygląda to jak patyczek z papieru zaostrzony z obu stron), który można kupić w niektórych sklepach papierniczych oraz w sklepach z zaopatrzeniem dla plastyków. Równie dobrze sprawdza się kawałek papieru na drugim końcu ołówka lub mały palec prawej dłoni ;-). Rysunki DSO wykonuje się dość szybko, najpierw należy zaznaczyć gwiazdy otaczające obiekt tak jak w przypadku gromad otwartych, a następnie go samego. Czas wykonania rysunku zależy przede wszystkim od ilości gwiazd tła, im ich więcej tym dłużej będzie to trwało. Można oczywiście zaznaczyć na rysunku tylko te najjaśniejsze, jednak wtedy nie odda on w pełni obrazu, ale w obszarach bogatych w gwiazdy może okazać się to niezbędne. Przy nabraniu odrobiny wprawy można sobie z tym naprawdę nieźle radzić

Planety

Jeszcze trudniejszą sztuką jest rysowanie tarcz planet, ponieważ są one niewielkie, a szczegóły raczej słabo widoczne. Podczas rysowania planet należy wychwytywać okresy idealnej stabilności obrazu i starać się zapamiętać jak najwięcej szczegółów, które następnie przeniesiemy na kartkę. Nie należy używać kolorowych kredek, ponieważ mała jest szansa, że uda nam się odpowiednio dobrać kolory do tego co widzimy w teleskopie. Najlepszy okazuje się zwykły miękki ołówek. Tarczę powinniśmy narysować sporo większą niż widzieliśmy w okularze, aby móc lepiej zaznaczyć drobne szczegóły. W przypadku Jowisza trzeba się spieszyć ponieważ szybko obraca się wokół własnej osi i już po 15min może być wyraźnie zauważalna różnica w wyglądzie tarczy.

Księżyc

Zdecydowanie najtrudniejsze do narysowania są twory na powierzchni księżyca. Dlatego, że posiadają bardzo dużo szczegółów, które pomimo dużej jasności i wyraźności wymagają anielskiej cierpliwości. Dokładne uchwycenie wszystkich cieni i jasnych obszarów jest niezwykle trudne i w tym wypadku chyba lepiej być artystą. Rysowanie rozpoczynamy od uważnego przyjrzenia się obiektowi, następnie zaznaczamy położenie większych szczegółów. Dopiero następnie rysujemy drobne szczegóły i cieniujemy rysunek. Nie należy się zbyt mocno śpieszyć, na początek najlepiej wybierać samotne kratery na obszarach równinnych(Bessel, Kepler, Lambert, Delisle, Reiner, itp). Dopiero po nabraniu odpowiedniej wprawy można spróbować wykonać rysunki takich obiektów jak Ptolemeusz, Tycho czy Księżycowych pasm górskich.

Więcej wykonanych przeze mnie rysunków astronomicznych można obejrzeć w galerii

Polecam również strony:
http://skytour.homestead.com/sketch.html- rysunki przez refraktor 60mm oraz Newtona 10"
http://www.rangeweb.net/~sketcher/- bardzo ciekawa strona o szkicach astronomicznych